ŚREMSKI PANTEON NIEPODLEGŁOŚCI

Lista Powstańców (w opracowaniu)

Powiat Śremski - P

Pajkert Józef, gmina: Brodnica, Przylepki (1881-po 1958)

Pajzert Stanisław, gmina: Dolsk, Dolsk (?-?)

Paluszkiewicz Jan, gmina: Kórnik, Kórnik (1888-1955)

Paluszkiewicz Ludwik, gmina: Kórnik, Kórnik (1898-1964)

Paszke Edmund, gmina: Śrem, Śrem (1885?-1919)

Paszkiewicz Franciszek, gmina: Kórnik, Konarskie (1862-1956)

Paul Tomasz
gmina: Dolsk, Dolsk (1880-1939)

Tomasz Paul urodził się 30 XI 1880 r. we wsi Mszczyczyn pow. śremski. Miał dwóch młodszych braci Józefa (ur. 1884) i Stanisława (ur. 1897 r.). Rodzice Jan i Małgorzata z d. Peisert posiadali gospodarstwo rolne w Mszczyczynie, a po jego sprzedaży przeprowadzili się do Dolska i kupili kamienicę w rynku. Odtąd utrzymywali się z wynajmu mieszkań i handlu artykułami kolonialnymi i drogeryjnymi. Tomasz po ukończeniu miejscowej szkoły powszechnej, za radą ojca, podjął w 1898 r. naukę w trzyletniej szkole podoficerskiej w Kwidzyniu, skąd w 1901 r. został przydzielony do pruskiego 155 Pułku Piechoty w Ostrowie Wlkp. Odbył tam kursy wojskowe na oficera aprowizacji oraz budowy okopów drewnianych i betonowych. Po dziesięciu latach czynnej służby garnizonowej przeszedł do cywila w stopniu sierżanta.

Dobre wyniki egzaminów z zakresu znajomości przepisów prawa umożliwiły mu pracę asystenta sądowego w Sądzie Okręgowym we Wrocławiu, gdzie też zamieszkał. Po wybuchu I wojny światowej został zmobilizowany do 46 Pułku Piechoty i od sierpnia 1914 r. walczył pod Gorodyczami i Baranowiczami na froncie wschodnim. Jako dowódca kompanii wyróżnił się odwagą na polu bitwy i awansował na sierżanta sztabowego i ppor. W 1915 r. został skierowany do prowadzenia szkoleń żołnierzy z oddziałów rezerwowych formowanych w macierzystej jednostce, po czym wrócił na front tym razem w Belgii. Do końca listopada 1918 r. pełnił obowiązki oficera przy sztabie pułku. Armię niemiecką opuścił z Krzyżem Żelaznym I i II klasy.

Powstanie wielkopolskie i wojna polsko-bolszewicka
Na początku grudnia 1918 r. ppor. Tomasz Paul przyjechał do Dolska i czynnie włączył się w organizację kompanii powstańczej, sformowanej w krótkim czasie z ochotników, mieszkańców miasta i okolicznych miejscowości. Po zaprowadzeniu polskich władz w Dolsku, 28 XII 1918 r., jako dowódca kompanii w sile ok. 120 ludzi wyruszył na pomoc w oswobodzeniu Śremu. Powstańcy z Dolska czekali na rozkaz do działania w pobliskim Wójtostwie. Jednak garnizon niemiecki bez oporu poddał się 30 XII i do walki zbrojnej o miasto nie doszło. Dzięki stanowczym zabiegom ppor. Paula, jego podkomendni zostali wyposażeni w broń i ekwipunek wojskowy, pozostawione w opuszczonych koszarach niemieckich. Jednocześnie oddział włączono, jako 3 kompanię do batalionu śremskiego.

Część batalionu śremskiego, w tym 3 kompania dolska, skierowana została na front południowy powstania w rejonie Rawicza, gdzie toczyły się zażarte walki z Niemcami pod Zielona Wsią, Miejską Górką i Słupią Kapitulną. Dekretem dowódcy Sił Zbrojnych Polskich w byłym zaborze pruskim, Tomasz Paul został mianowany porucznikiem (ze starszeństwem od 1 października 1914 r.) i w maju 1919 r. przeniesiony do 12 Pułku Strzelców Wielkopolskich. Dowodził batalionem piechoty w walkach o Odolanów, Kępno i Ostrzeszów. Następnie objął podobne stanowisko w 70 Pułku Piechoty i na krótko został dowódcą pułku. Brał udział w przejęciu z rąk niemieckich Zdun i był przez pewien czas wojskowym komendantem miasta.

W lutym 1920 r. wyruszył z 70 PP na front bolszewicki i walczył jako dowódca batalionu piechoty pod Wilejką, Połockiem, Głodowem i Przemiarowem. Odznaczył się zdecydowaniem i odwagą, gdy ruszył na czele resztek swoich żołnierzy przerywając śmiałym atakiem wydostanie się z okrążenia pod Niewiecznią i Sarnami 33 Brygady Polowej gen. Aleksandra Osińskiego. Po kampanii wschodniej awansował na stopień kapitana, a w uznaniu czynów bojowych został odznaczony Krzyżem Walecznych (1921 r.) i Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (1933 r.). W opiniach do wniosków o przyznanie odznaczeń jego przełożeni podkreślali: Kapitan Paul jest dobrym oficerem i dowódcą. W skutek długoletniej służby posiada doskonałe wykształcenie w piechocie. W boju osobiście walecznym i dzielnym, dawał przykład wielkiego bohaterstwa, męstwa i poświęcenia się. Wywiera bardzo dobry wpływ na podwładnych i kolegów. Przez wzorową postawę zaskarbił sobie ich zaufanie.
Z jednostki liniowej został skierowany do Korpusu Kadetów nr 3 w Rawiczu, gdzie w latach 1925-1926 pełnił funkcję kwatermistrza. Potem prowadził w pleszewskim 70 PP szkolenia dla przyszłych dowódców kompanii i specjalistyczne kursy instruktażowe budowy umocnień obronnych w terenie.

Po długoletniej służbie wojskowej Tomasz Paul przeszedł do rezerwy w 1928 r. w stopniu majora WP. Na drodze do wyższych awansów i stanowisk dowódczych stanął brak niezbędnego wykształcenia.

Galowy mundur mjr. Paula oprócz wspominanych odznaczeń ozdabiały także: Krzyż Niepodległości z Mieczami, Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921, Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, Odznaka Pamiątkowa 12 Pułku Strzelców Wielkopolskich.

Nie założył rodziny i pozostał kawalerem. W latach trzydziestych XX w. mieszkał w Lesznie na pl. Metziga i pracował w prywatnej hurtowni win i wyrobów tytoniowych. Był członkiem miejscowego Koła Oficerów Rezerwy RP im. Marszałka Józefa Piłsudskiego.

Z uwagi na wiek nie podlegał obowiązkowej mobilizacji przed wybuchem wojny w 1939 r. We wrześniu przyjechał do Dolska i wkrótce znalazł się na liście Polaków "szczególnie niebezpiecznych" dla okupanta hitlerowskiego. Musiał się meldować na posterunku policji i miał zakaz opuszczania miasta. Jako zakładnik został aresztowany z grupą obywateli Dolska i okolic. 20 X 1939 r. zostali przewiezieni do Książa Wlkp. W tym samym dniu razem z zakładnikami z Książa Wlkp. zostali rozstrzelani w publicznej egzekucji przez 14 Einsatzkommando der Sicherheitpolizei (policja bezpieczeństwa) na miejskim rynku.

Major rezerwy WP Tomasz Paul został pochowany we wspólnej mogile ofiar kaźni na cmentarzu parafialnym w Książu Wlkp.

Adam PODSIADŁY, "Gazeta Śremska" 9-10/2018

ODZNACZENIA:
Krzyż Walecznych (1921 r.)
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (1933 r.)
Krzyż Niepodległości z Mieczami
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Odznaka Pamiątkowa 12 Pułku Strzelców Wielkopolskich


Wymieniony w źródłach:
Jarosław Wawrzyniak "Śrem w Powstaniu Wielkopolskim"
Dolsk - Maria Ignaszewska i Wiesława Szermelek

[Zamknij]

Pawiński Tadeusz, gmina: Śrem, Śrem (1896-1981)

Pawlak Franciszek, gmina: Śrem, Nochowo (1899-1978)

Pawlak Józef, gmina: Książ Wielkopolski, Chwałkowo (1872-1967)

Pawlak Kazimierz, gmina: Śrem, (?-?)

Pawlak Marcin, gmina: Książ Wielkopolski, Książ (1896-1986)

Pawlak Stanisław, gmina: Śrem, Binkowo (1893-po 1957)

Pawlak Stefan, gmina: Kórnik, Mieczewo (1905-1973)

Pawlicki Stefan, gmina: Śrem, Śrem (1895-1969)

Pawłowicz Michał, gmina: Kórnik, Kórnik (1896-1973)

Pawłowicz Waclaw, gmina: Kórnik, Kórnik (1902-1971)

Pawłowski Wojciech, gmina: Śrem, Olsza (1869-1939)

Peda Franciszek, gmina: Kórnik, Kromolice (?-?)

Pelczyński Jan, gmina: Kórnik, Kórnik (1878-1935)

Pentek Józef, gmina: Śrem, Bystrzek (?-po 1946)

Perdoch Franciszek, gmina: Kórnik, Błażejewo (1895-1961)

Perz Jan, gmina: Książ Wielkopolski, Chwałkowo (1897-1972)

Perz Józef, gmina: Książ Wielkopolski, Chwałkowo (1892-1921)

Perz Kazimierz, gmina: Książ Wielkopolski, Chwałkowo (1900-1987)

Perz Michał, gmina: Książ Wielkopolski, Chwałkowo (1867-1952)

Piasecki Jan, gmina: Śrem, Kadzewo (1895-po 1958)

Piasecki Kazimierz, gmina: Śrem, Nochowo (1890-1940)

Piasecki Michał, gmina: Śrem, Psarskie (1894-po 1958)

Piasecki Piotr, gmina: Śrem, (?-?)

Piasecki Stanisław, gmina: Śrem, Sosnowiec/Śrem (1889-1967)

Piechocki Teodor, gmina: Śrem, Śrem (1886-1939)

Piechota Klemens, gmina: Brodnica, Brodnica (1898-po 1972)

Pieczyński Stanisław, gmina: Kórnik, Błażejewo (1900-1968)

Pieprzyk , gmina: Śrem, (?-?)

Pietraszewski Władysław, gmina: Kórnik, Rogalin (1900-1985)

Pietrzak Jan, gmina: Książ Wielkopolski, Chwałkowo (1900-1944)

Pindras Wiktor, gmina: Śrem, Śrem (1903-po 1957)

Pioch Józef, gmina: Śrem, Śrem (?-po 1957)

Piotrowiak Antoni, gmina: Śrem, Śrem (1897-1960)

Piotrowiak Stefan, gmina: Śrem, Śrem (1899-1940)

Piotrowski Hipolit, gmina: Śrem, Tesiny (1899-1977)

Piotrowski Kazimierz, gmina: Śrem, Śrem (1901-po 1957)

Piotrowski Władysław, gmina: Śrem, Śrem (?-?)

Plewiński Michał, gmina: Książ Wielkopolski, Chwałkowo (1897-1963)

Płóciennik Stefan, gmina: Kórnik, Bnin (?-?)

Płóciennik Wojciech, gmina: Kórnik, Bnin (?-?)

Płóciniak Antoni, gmina: Książ Wielkopolski, Chwałkowo (1890-1980)

Płóciniak Jakub, gmina: Kórnik, Kórnik (?-?)

Płóciniak Józef, gmina: Śrem, Śrem (1895-1983)

Płóciniak Leon, gmina: Książ Wielkopolski, Chwałkowo (1899-1942)

Pohl Adam, gmina: Kórnik, Kórnik (1895-1954)

Pohl Jan, gmina: Kórnik, Kórnik (1898-1983)

Pohl Józef, gmina: Kórnik, Kórnik (1892-1942)

Pohl Marian, gmina: Kórnik, Kórnik (1903-1954)

Pohl Stanisław, gmina: Kórnik, Kórnik (1893-1919)

Połczyński Józef, gmina: Książ Wielkopolski, Chwałkowo (1899-1973)

Popiałkiewicz Józef, gmina: Śrem, Śrem (1902-po 1961)

Popiałkowski Władysław, gmina: Kórnik, Poznań (1891-1978)

Poprawski Antoni, gmina: Śrem, Śrem (?-po 1947)

Posielski Stanisław, gmina: Śrem, Śrem (1891-1960)

Potocki Ignacy, gmina: Brodnica, Grzybno (1895-po 1960)

Prus-Głowacki Witold, gmina: Brodnica, Manieczki (1902-1955)

Przeniczka Franciszek, gmina: Brodnica, Jaszkowo (1899-po 1958)

Przybecki Michał, gmina: Brodnica, Żabno (1886-1965)

Przybylski Jan, gmina: Kórnik, Borówiec (1896-1919)

Przybylski Jan, gmina: Śrem, Śrem (1901-po 1957)

Przybylski Michał, gmina: Książ Wielkopolski, Chwałkowo (1899-?)

Przybylski Walenty, gmina: Książ Wielkopolski, (1888-1958)

Przybył Jan, gmina: Kórnik, Skrzynki (1878-1960)

Przybył Józef, gmina: Kórnik, Kórnik (1889-1920)

Przybył Stanisław, gmina: Kórnik, Kórnik (1896-1973)

Przybył Tomasz, gmina: Kórnik, Bnin (1875-1950)

Przywecki Stanisław, gmina: Brodnica, Chaławy (1898-1972)

Pudelski Bolesław, gmina: Kórnik, Kórnik (?-?)

Pudliszewski Aleksander, gmina: Śrem, Śrem (1895-1960)

Pudliszewski Kasper, gmina: Śrem, (1902-1978)

Partnerzy